کاربرد الکتروشوک درمانی در درمان اختلالات روان

آیا تا به حال با اصطلاح الکتروشوک درمانی مواجه شده اید؟ چه بسا در فیلم های سینمایی دیده باشید که در بیمارستان های اعصاب و روان و برای بیماران بد حال از شوک الکترونیکی استفاده می کنند. معمولا برای بینندگان چنین صحنه ای رعب آور و وحشتناک است و شاید فکر کنید این عمل نوعی از تنبیه یا قساوت قلب است که در مورد بیماران اعصاب و روان به کار می رود. در حالی که این یک روش درمانی است که مبنای علمی خاص خود را دارد. اگر به دنبال اطلاعات بیشتری در مورد این درمان هستید، ما در ادامه مقاله درباره کاربرد الکتروشوک درمانی و تاثیر و روش اجرای آن صحبت خواهیم کرد. پس تا انتهای مطلب با ماهمراه باشید.

الکتروشوک درمانی چیست؟
الکتروشوک درمانی یا درمان با تشنج برقی نوعی درمان روانپزشکی است که برای رفع و بهبود اختلالات روانی شدید به کار می رود. الکتروشوک درمانی، درمانی است که معمولا به عنوان آخرین راه حل برای اختلالات افسردگی اساسی (عمده)، افسردگی دو قطبی یا کاتاتونیا به کار می رود و در پروسه ای که از بیمار برای آن رضایت گرفته می شود ، انجام می شود.
کاربرد الکترو شوک درمانی

الکتروشوک درمانی معمولا برای درمان اختلالات روانی که نسبت به سایر درمان ها مقاوم هستند به کار می رود. در واقع این درمان معمولا به عنوان گزینه آخر و زمانی که سایر روش ها نتیجه ای نداشتند، تجویز می شود. الکتروشوک درمانی معمولا برای موارد زیر به کار گرفته می شود:
اختلال افسردگی اساسی
الکتروشوک درمانی برای حدود 50% بیماران دچار افسردگی اساسی که نسبت به درمان مقاوم بوده اند، بهبودی در پی دارد. الکتروشوک درمانی برای بیمارانی به کار می رود که درمان های دیگر روی آن ها جواب نداده است یا در وضعیت اورژانسی هستند. برای مثال برای بیمارانی که احتمال خودکشی بالایی دارند و یا کسانی که همراه با افسردگی تجاربی مبتنی بر گسست از واقعیت یا سایکوز را داند شوک الکتریکی تجویز می شود.
کاتاتونیا
کاتاتونیا به وضعیتی اطلاق می شود که بیمار دچار نوعی اختلال در وضعیت روانی-حرکتی خود شده است، که معمولا تظاهرش با حرکات مومی شکل و بهت زدگی است. این مشکل معمولا در افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنیا دیده می شود. الکتروشوک درمانی عموما خط دوم در بیماران کاتاتونیک است . بدین صورت که اگر بیمار نسبت به درمان های دارویی مقاومت داشت از آن استفاده می شود.
اختلال دو قطبی
بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی در کنار دوره های افسردگی، دوره هایی از خلق بالا و سرخوشی شدید را نیز تجربه می کنند که به آن ها دوره های مانیا گفته می شود. الکترو شوک درمانی علاوه بر افسردگی در درمان مانیای شدید و مقاوم به درمان نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
اسکیزوفرنیا
زمانی که بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی به درمان های دارویی پاسخ نمی دهد و هم چنان توهم و هذیان فعال را تجربه می کند، ممکن است پزشکان دستور انجام شوک الکتریکی را بدهند. هم چنین همان طور که گفته شد اسکیزوفرنی همراه با علائم کاتاتونیک معمولا تحت الکتروشوک درمانی قرار می گیرد.

عوارض جانبی الکتروشوک درمانی
الکتروشوک درمانی به طور کلی درمانی امن محسوب می شود. بسیاری از محققان و دانشمندان عقیده دارند که این درمان هیچ خطری برای ساختار مغز و ایجاد آسیب مغزی ندارد و بسیاری از انجمن های علمی مانند انجمن روانپزشکی آمریکا، آن را به عنوان یک درمان بی خطر تایید کرده اند. اما در عین حال مانند هر روش دیگری ریسک ها و عوارض جانبی خاص خود را دارد، که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
گیجی و سردرگمی
بلافاصله پس از دریافت شوک الکتریکی، احتمال دارد بیمار احساس گیجی و سردرگمی کند. این عارضه می تواند چند دقیقه تا چند ساعت باقی بماند. در این حالت ممکن است که فرد نداند که کجاست یا به چه علتی در مرکز درمانی قرار دارد. معمولا این حالات پس از چند ساعت از بین می روند و پایدار ماندن آن ها بیش از چند روز یا بیشتر بسیار نادر است.
مشکلات حافظه
اکثر بیماران پس از دریافت شوک در یادآوری رویدادهایی که درست قبل از انجام الکتروشوک درمانی اتفاق افتاده اند دچار مشکل می شوند. حتی برخی از افراد وقایع چند هفته تا چند ماه قبل از درمان را نیز فراموش می کنند. با این حال از دست دادن حافظه بلند مدت ومربوط به زمان های دور پس از شوک درمانی بسیار نادر است. فراموشی ها ومشکلات مربوط به حافظه معمولا پس از گذشت چند ماه بعد از اتمام دوره های درمان بهبود می یابد.
عوارض جانبی جسمانی
در روزهایی که دریافت شوک الکتریکی اتفاق می افتد، برخی از افراد علائم جسمانی ناخوشایندی نظیر حالت تهوع، سردرد و درد های عضلانی را تجربه می کنند. البته بیمار با گزارش علائم خود به پزشک و دریافت داروهای مناسب می تواند این عوارض را کنترل کند.
عوارض جانبی الکتروشوک درمانی: تداخلات پزشکی
همانند هر فرایند درمانی دیگر، الکتروشوک درمانی می تواند با برخی شرایط تداخل داشته باشد. برای مثال از آنجایی که در فرایند این درمان ضربان قلب و فشار خون افزایش می یابد، انجام آن در بیمارانی که دچار مشکلات قلبی هستند باید با احتیاط بیشتری انجام شود.
هم چنین الکترو شوک درمانی برای بیماران مبتلا به اختلالات نورولوژیک از قبیل صرع نیز باید با احتیاط صورت گیرد و جوانب مختلف آن در نظر گرفته شود، چرا که الکتروشوک درمانی باعث ایجاد تحریکات خاصی در مغز می شود که می تواند حملات صرعی را تقلید و تشدید کند.

روش اجرای الکتروشوک درمانی
بسته به نوع اختلال و میزان شوک مورد نیاز، تعدادی الکترود در قسمت های مختلف سر کار گذاشته می شوند. برای شروع شوک الکتریکی ابتدا بیمار در وضعیت بیهوشی قرار داده می شود. سپس جریان الکتریکی خفیفی از طریق این الکترود ها به مدت یک دهم ثانیه تا یک ثانیه وارد مغز می شود. وضعیت فشار خون، فعالیت الکتریکی سطح مغز و سطح اکسیژن خون در طی وارد شدن جریان به مغز به دقت بررسی و مانیتور می شود. شوک های درمانی معمولا 3 بار در هفته به مدت 2 هفته اعمال می شود تا نتیجه ی دلخواه حاصل شود.
صحبت آخر
می بینیم که درمان با الکتروشوک یا اصطلاحا شوک درمانی بسیار متفاوت از آنچه افسانه ها، فیلم ها و سریال ها بیان می کنند، به کار برده می شود. در واقع الکتروشوک نوعی درمان خط دوم برای برخی از بیماری های روانی است که در شرایط بسیار کنترل شده و تحت نظارت شدید به کار برده می شود و اصولا متخصصین برای به کار بردنش حساسیت های زیادی دارند و تا وقتی که نیاز به آن نباشد، از آن استفاده نمی کنند.